Nargiza Umarovaning yangi tahliliy sharhi O‘zbekiston va Tojikiston o‘rtasidagi transport aloqalarini yaxshilash bo‘yicha amalga oshirilayotgan harakatlarga bag‘ishlangan. Muallif ta’kidlashicha, tranzit salohiyatini kengaytirish bo‘yicha milliy strategiyalarga muvofiq, Markaziy Osiyoda mintaqaviy hamkorlikni faollashtirish uchun transport va tranzit sohasidagi hamkorlik hal qiluvchi ahamiyatga ega. 2018-yildan boshlab temir yo‘l va avtomobil qatnovini tiklash, tranzit ruxsatnomalarini o‘zaro bekor qilish va xalqaro transport yo‘laklarini yaratish kabi turli tashabbuslar amalga oshirildi.   Mutaxassis transport aloqalarining kuchayishi savdo rivojiga qanday ta’sir ko‘rsatganligini tushuntiradi: savdo hajmi va ikki tomonlama yuk tashish sezilarli darajada o‘sdi. Maqolada infratuzilmani modernizatsiya qilish va investitsiyalar yetishmasligi kabi muammolar ham yoritilgan bo‘lib, xalqaro transport yo‘laklariga qo‘shilish ushbu to‘siqlarni bartaraf etishga va iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashga yordam berishi mumkinligi ta’kidlangan.   Bundan tashqari, muallif Xitoy-Tojikiston-O‘zbekiston-Turkmaniston-Eron-Turkiya yo‘lagi, shuningdek, Tojikiston-Afg‘oniston-Turkmaniston temir yo‘li kabi muqobil yo‘nalishlar bilan raqobatni o‘z ichiga olgan, ikki davlatni asosiy tranzit markazlari sifatida joylashtirishga imkon beradigan potentsial yo‘nalishlar va loyihalar ko‘rib chiqadi. O‘zbekiston va Tojikiston o‘rtasida transport strategiyalarini muvofiqlashtirish va manfaatlar to‘qnashuviga qaramasdan, o‘zaro foyda olishni maksimal darajada oshirish uchun logistika ko‘rsatkichlarini yaxshilash bo‘yicha hamkorlik zarurligi ta’kidlanadi.   Tahliliy sharhni The Diplomat saytida o‘qing

IXTI katta ilmiy xodimi Nargiza Umarovaning fikricha, Sharqiy Yevropa va Yaqin Sharqdagi so‘nggi geosiyosiy inqirozlar qit’alararo quruqlik savdo yo‘nalishlarini rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratib, Markaziy Osiyoning asosiy Yevrosiyo bozorlarini bog‘lovchi tranzit hudud sifatidagi strategik ahamiyatini sezilarli darajada oshirdi.   U o‘zining so‘nggi tahlilida ushbu o‘zgarish mintaqa ichidagi transport aloqalarini yaxshilashi va Markaziy Osiyo respublikalarining global ta’minot zanjirlariga qo‘shilishiga yordam berishi kerakligini ta’kidlaydi, bu esa mintaqaning iqtisodiy o‘sishi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. Biroq, uning fikricha, Markaziy Osiyodagi beshta davlatning ushbu tashabbuslarga nisbatan yagona pozitsiyasiga erishib bo‘lmaydi, chunki hozirgi vaqtda bu davlatlar mahalliy aloqalarni yaxshilashdan ko‘ra, xalqaro tranzit yo‘laklarini rivojlantirishga ustuvorlik berishmoqda.   Muallif ta’kidlashicha, mamlakatlar o‘rtasida muvofiqlashtirish yo‘qligi loyihalarning takrorlanishiga olib keldi va ularning individual manfaatlarga e’tibor qaratishi nosog‘lom raqobatni keltirib chiqardi. Bu raqobat, ayniqsa, har biri Kaspiy dengizi orqali Turkiya va Yevropa bozorlariga kirish uchun muqobil yo‘nalishlar ochishga intilayotgan Qozog‘iston va O‘zbekiston harakatlarida yaqqol ko‘zga tashlanmoqda.   Batafsil ma’lumotni Markaziy Osiyo va Kavkaz instituti veb-saytidagi tahliliy sharhda o‘qishingiz mumkin

LDP partiya yetakchisi sifatida 9 ta nomzodni ko‘rsatgan edi. 2024 yil, 27 sentyabr, juma kuni Shigeru Ishiba g‘olib deb e’lon qilindi[1], bu har doim Yaponiya Bosh vaziri lavozimini egallashni anglatadi. Parlament 1 oktabr kuni bo‘lib o‘tadigan navbatdan tashqari yig‘ilishda uning bosh vazir lavozimiga tasdiqlanishi uchun ovoz beradi va ommaga e’lon qilinishi kutilmoqda.   To‘qqiz nafar nomzodning hech biri ko‘pchilik ovoz to‘play olmaganligi sababli ovoz berish ikki bosqichda bo‘lib o‘tdi. Birinchi bosqichda Ishiba 154 ovoz olib, Sanae Takaichi bilan ikkinchi bosqichga chiqdi. Ikkinchi bosqichda esa siyosatchi 215 ovoz olib g‘olib bo‘ldi. [2]   Sobiq mudofaa vaziri Ishiba saylovlarda besh marotaba ya’ni 2008, 2012, 2018 va 2020-yillarda muvaffaqiyatsiz ishtirok etgan. Joriy saylovlarga tayyorgarlik ko‘rish chog‘ida u bu uning so‘nggi urinishi bo‘lishini ta’kidlagan edi. Ishibaning so‘zlariga ko‘ra, partiyani an’anaviy tarzda LDP yetakchilarini tayinlaydigan kuchli fraksiyalarni yo‘q qilishga undagan janjal ochiqroq ovoz berishga hissa qo‘shgan va bu unga o‘zining “so‘nggi jangida” g‘alaba qozonishiga imkon bergan.[3]   Ishiba seshanba kuni parlamentning navbatdan tashqari sessiyasi uni lavozimga rasmiy tayinlaganidan so‘ng hukumatni yangidan tuzishini bildirdi.   Keyingi haftada rasmiy bosh vazirga aylanishi kutilayotgan Ishiba, NHK xabariga ko‘ra, ba’zi sobiq hukumat vakillarini o‘z lavozimida saqlab qolishni rejalashtirmoqda. Jumladan, vazirlar mahkamasi bosh kotibi (2021-2023 yillarda  tashqi ishlar vaziri) Yoshimasa Hayashini o‘z lavozimida qoldirishni, shu bilan birga sobiq qishloq xo‘jaligi vaziri Xiroshi Moriyamani LDP bosh kotibi etib tayinlashga qaror qilgan.[4]   Shigeru Ishiba bu hafta Yaponiyaning yangi rahbari sifatida Bosh vazirlik lavozimiga tayinlanishi bilanoq mintaqaviy taranglikni yumshatishga yordam berish siyosatini amalga oshirish bilan o‘z faoliyatini boshlamoqchi.   Yangi bosh vazirni qanday muammolar kutmoqda?   Ilk kundanoq Ishiba mamlakatning tashqi siyosatidagi muhim siyosiy muammolarga duch keladi, jumladan Shimoliy Koreya raketalarini uchirishi va Rossiyaning havo hududiga bostirib kirishi, shuningdek, Xitoyning Tayvanga tahdidi bilan bog‘liq xavotirlarning ortishini misol qilish mumkin.[5]   O‘zining mudofaa sohasidagi tajribasi bilan tanilgan Ishiba o‘zidan oldingi Bosh vazir Fumio Kishidaning tashqi siyosatini davom ettirishini ta’kidladi. Shuningdek, Yaponiyaning mustaqilligini oshirishga intilib, AQSh bilan ittifoqchilikda Yaponiyaning qadr-qimmatini tan olinish yo‘llarini izlashi, jumladan, AQSh bilan kuchlar maqomi to‘g‘risidagi bitimni qayta ko‘rib chiqish va Osiyodagi strategik hamkor mamlakatlar bilan jamoaviy xavfsizlik choralarini ishlab chiqishni rejalashtirmoqda.   LDP partiyasi mamlakatni 30 yildan beri boshqarib kelmoqda. Aytish joizki, Ishiba boshqaruvi juda og‘ir siyosiy-iqtisodiy pallaga to‘g‘ri kelmoqda. Mutaxassislarning fikricha, hozirda LDP oldida partiyaning butun faoliyati davomidagi eng qiyin vazifalardan biri – yaponiyaliklar ishonchini qaytarish vazifasi turibdi.  Iqtisodiy turg‘unlik, zaif iyena, so‘nggi yarim asrdagi oziq-ovqat narxlarining eng keskin ko‘tarilishi — aholining hukmron partiyaga nisbatan ishonchlizligini oshirmoqda.   Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) ma’lumotlariga ko‘ra, Yaponiyada ish haqi darajasi 30 yil davomida o‘zgarmagan.[6] Iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish, iqtisodiy turg‘unlikka qarshi kurashish, Yaponiya valyutasini mustahkamlash va oziq-ovqat narxlarining ko‘tarilishini pasaytirish zarurati yangi hukumatning e’tiborini va harakatini talab qiladi.   Yaponiyaning ichki kun tartibidagi yana bir muhim masala - qarish va aholi sonining qisqarishi muammosidir. Bu ijtimoiy va sog‘liqni saqlash xizmatlariga bosim o‘tkazadi va mamlakatni o‘rta va uzoq muddatli istiqbolda ishchi kuchi etishmasligi bilan tahdid qiladi. Bu esa o‘z navbatida qarish va aholining qisqarishi barqaror ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishni ta’minlash uchun strategiyalarni ishlab chiqishni talab qiladi. Demografik pasayishning o‘rnini qoplash va chet ellik mutaxassislarni jalb qilish orqali iqtisodiyotni mustahkamlash uchun immigratsiya siyosatini qayta ko‘rib chiqish zaruratini tug‘dirmoqda. Hukumatning yangi rahbari sifatida Ishiba Yaponiyaning mehnat bozorini boshqarish siyosatini qayta ko‘rib chiqishi va immigratsiyaga munosabatini o‘zgartirishi lozim.   Shigeru Ishiba haqida nimalar ma’lum?   Ishiba LDPdagi eng tajribali siyosatchilardan biri boʻlib, bir necha davlat lavozimlarida ishlagan: Mudofaa vaziri (2007-2008), Qishloq xoʻjaligi vaziri (2008-2009) va Aholi sonining qisqarishiga qarshi kurashish va mahalliy iqtisodiyotni jonlantirish vaziri (2014-yil -). 2016)). U mudofaa masalalari, qishloq xo‘jaligi siyosati va mintaqaviy rivojlanish strategiyalaridagi tajribasi bilan tanilgan. Ishiba ushbu vazirlik lavozimlarida ishlagan davrida Yaponiyaning milliy xavfsizlik, qishloq xo‘jaligi va qishloqlarni jonlantirish bo‘yicha siyosatini shakllantirishda ishtirok etgan.   1979 yilda Shigeru Ishiba Tokiodagi nufuzli Keio universitetini tamomlab, Mitsui bankida ishlay boshladi, biroq to‘rt yildan so‘ng u LDP fraksiyalaridan biriga kotib bo‘lib ishga kirdi. 1990-yillardan boshlab siyosatchi mudofaa masalalari bilan faol shug‘ullana boshladi, bu esa unga "gunji otaku", ya’ni "harbiy ishlar bilan mukkasidan ketgan" laqabini berdi.   U birinchi marta 2002 yilda Mudofaa agentligining Bosh direktori sifatida Koidzumi Vazirlar Mahkamasi tarkibiga kirdi va keyinchalik Mudofaa vaziri, Qishloq, O‘rmon va baliqchilik vaziri lavozimlarida ishladi. 2012-yilgi prezidentlik saylovlarida Liberal-demokratik partiya muxolifat partiyasida bo‘lganida u partiya a’zolaridan eng ko‘p ovoz olgan, biroq ikkinchi turda sobiq bosh vazir Abega yutqazgan.   2002 yildan 2004 yilgacha u Milliy mudofaa boshqarmasini boshqargan. Tadqiqotchi Adam Liffning ta’kidlashicha, bu lavozimda Ishiba Yaponiya o‘zini o‘zi mudofaa qilish kuchlarini qayta takomillashtirgan asosiy shaxs hisoblanadi. Rasmiy birinchi yapon razvedka sun’iy yo‘ldoshining muvaffaqiyatli uchirilishi va SM-3 Blok IIA ballistik raketalarining Qo‘shma Shtatlar bilan birgalikda ishlab chiqilishini nazorat qildi. Shuningdek, Mudofaa vazirligi bosh direktori sifatida u 11-sentabrda AQShda sodir etilgan teraktlarga javoban favqulodda vaziyatlar toʻgʻrisidagi qonunlarni qabul qilish va Iroqqa quruqlik va havodan oʻzini-oʻzi mudofaa kuchlarini yuborish ustida ishlagan. (Quruqlikdagi o‘zini-o‘zi mudofaa qo‘shinlari asosan Iroq janubidagi Samava shahridagi lagerdan, nisbatan barqaror xavfsizlik ta’minlangan deb hisoblangan “gumanitar rekonstruksiya yordami” uchun harakat qilgan va 2006 yilning iyulida chiqib ketgan.)[7]   [1] The Japan times. Eric Johnston and Kanako Takahara. 27.07.2024. URL: https://www.japantimes.co.jp/news/2024/09/27/japan/politics/ldp-election-winner/ [2] 日本海テレビニュース。自民党総裁選　石破氏と高市氏による決選投票へ（Liberal-demokratik partiyasi prezidentlik saylovi: Ishiba va Takaichi o'rtasida ikkinchi bosqich） URL:　 https://news.ntv.co.jp/category/politics/nkf71e91598878471390630d5a5558a95e　 [3] 日本海テレビ。石破茂 氏 自民党の新総裁に選出　鳥取県出身で初の総理大臣誕生へ (Shigeru Ishiba Liberal-demokratik partiyaning yangi prezidenti etib saylandi) URL: https://news.ntv.co.jp/n/nkt/category/politics/nkb51a3060c1d1400c880bcdb30c955d10　 [4] NHK.　自民 石破新総裁 党幹事長に森山氏 官房長官に林氏 意向固める。(LDPning yangi prezidenti Ishiba partiya bosh kotibi sifatida Moriyama va vazirlar mahkamasining bosh kotibi sifatida Xayashi bilan aloqalarni mustahkamladi.) URL:　 https://www3.nhk.or.jp/news/html/20240928/k10014594491000.html　 [5] The Japan Times. 29.09.2024. Kathleen Benoza and Jesse Johnson URL:　https://www.japantimes.co.jp/news/2024/09/29/japan/politics/ishiba-japan-foreign-policy/　 [6] Nikkey Asia. YOHEI MATSUO. 16.10.2021.  URL: https://asia.nikkei.com/Politics/Japan-election/Japan-s-30-year-wage-slump-hangs-over-distribution-debate [7] Wikipedia. Сигэру Исиба. URL: https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E7%A0%B4%E8%8C%82

IXTI eksperti Nargiza Umarovaning fikricha, qurilishi 2024-yil oktabr oyida boshlanadigan Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston temir yo‘lining ishga tushirilishi Markaziy Osiyoda transport aloqalarini mustahkamlaydi va mintaqaning tranzit jozibadorligini oshiradi.   Markaziy Osiyo tahliliy tadqiqotlar byurosi saytidagi yangi nashrida muallif loyiha yuk oqimini qanday o‘zgartirishi va yangi xalqaro savdo yo‘laklarining paydo bo‘lishiga yordam berishi, shu bilan birga Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi raqobatni kuchaytirishi mumkinligi, shuningdek mintaqada raqobatning oldini olish va temir yo‘l qurilishidan o‘zaro manfaatlarni ta’minlash bo‘yicha muvofiqlashtirilgan harakatlar zarurligini ta'kidlaydi.   Tahliliy sharhni CABAR.Asia veb-saytida o‘qing

Shanxay hamkorlik tashkiloti tashkil topganidan beri birinchi navbatda xavfsizlik va iqtisodiy rivojlanish tashabbuslarini ilgari surdi. Bu baʼzi tadqiqotchilarni ShHTni harbiy blok (“Sharq NATOsi”) yoki yangi koʻp qutbli dunyo tartibi platformasi deb atashlariga sabab boʻldi.   Biroq, 2017-yilda tashkilotning birinchi kengayishidan buyon ShHT deklaratsiyasi va qo‘shma hujjatlarida xavfsizlik, siyosiy va iqtisodiy masalalarga oldingi urg‘udan oshib, madaniy-gumanitar, logistika va ekologik mavzularga e’tibor kuchaydi.   Tahliliy sharhni quyida o‘qing  

AQShda prezidentlik saylovlari uchun siyosiy kampaniya toʻliq sur’atga ega boʻldi, buni soʻnggi haftalardagi bir qator muhim voqealar tasdiqlaydi:  • AQSh Prezidentining daxlsizlik chegaralari toʻgʻrisidagi Oliy sud qarori;  • Donald Trampga suiqasd;  • Respublikachilar partiyasining qurultoyi (qurultoyi);  • Prezident Baydenning saylovoldi kampaniyasini davom ettirishdan bosh tortishi;  • Demokratik partiyadan mamlakat prezidentligiga asosiy nomzod sifatida Kamala Xarrisning koʻrsatilishi.   Tahliliy sharhni quyida oʻqing