Ozarbayjon davlat axborot agentligi AZERTAJ saytida Nargiza Umarova bilan batafsil suhbat e’lon qilindi. Unda Markaziy Osiyo va Janubiy Kavkaz o‘rtasidagi transport-logistika aloqalarining hozirgi rivojlanish tendensiyalari, jumladan, Ozarbayjon, O‘zbekiston va boshqa mintaqaviy ishtirokchilarning shakllanayotgan O‘rta yo‘lakdagi o‘rni atroflicha yoritilgan   Suhbatda Transkaspiy xalqaro transport yo‘lagining ahamiyati, shuningdek, Umarova ta’kidlaganidek, Markaziy Osiyoning barcha mamlakatlari qo‘llab-quvvatlaydigan tashabbus – Zangezur yo‘lagining istiqbollariga alohida e’tibor qaratilgan. O‘zbekiston kabi davlatlar uchun dengizga chiqish imkoniyati cheklangan sharoitda bu yo‘nalishlar oddiy infratuzilma loyihalari emas, balki strategik mustaqillik, eksport raqobatbardoshligini oshirish va jahon bozorlariga chiqish vositasiga aylanmoqda   Suhbatda O‘zbekistonning transport oqimlarini xilma-xil qilishdagi, jumladan, Pokistonning Hind okeani portlariga chiqadigan Transafg‘on yo‘lagini rivojlantirishdagi o‘rni ham ochib berilgan. Umarova ta’kidlashicha, ushbu yo‘nalishlar nafaqat mintaqaviy aloqadorlikni mustahkamlaydi, balki Markaziy va Janubiy Osiyo, Janubiy Kavkaz va Yevropani qamrab oluvchi Yevroosiyo integratsiyasining yangi modeli uchun zamin yaratadi   Suhbat yakunida Nargiza Umarova CASCA+ multimodal yo‘lagi va Kaspiy dengizidagi port infratuzilmasini rivojlantirish kabi energetika va logistika tashabbuslarining muhimligini ta’kidlaydi. Uning fikricha, ushbu loyihalar mintaqalar o‘rtasidagi barqaror iqtisodiy hamkorlik va sheriklikning yangi darajasi uchun poydevor yaratadi   Suhbatni AZERTAJda o‘qing   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

IXTIning katta ilmiy xodimi Nargiza Umarova Al-Farobiy nomidagi Qozog‘iston milliy universitetining “Questioning Regional Affairs” YouTube platformasidagi “Central Asian Dream” ko‘rsatuvining navbatdagi sonida ishtirok etdi. Ko‘rsatuvning o‘ziga xos jihati shunda ediki, munozara ishtirokchilarning ona tillari - qozoq va o‘zbek tillarida olib borildi. Bu harakat Markaziy Osiyo xalqlarining umumiy madaniy va til asosini ta’kidlash bilan birga, mintaqada o‘zaro tushunish va hamjihatlikning ortib borayotganini ifodalaydi.   Suhbat davomida mutaxassislar Markaziy Osiyoda mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirish masalalarini har tomonlama muhokama qildilar. Asosiy mavzulardan biri mintaqa mamlakatlarini umumiy tarixiy, madaniy va sivilizatsion ildizlar asosida birlashtiruvchi “Markaziy Osiyo ruhi” tushunchasini anglash va mustahkamlash bo‘ldi. Yagona mintaqaviy o‘zlikni anglashni shakllantirish Markaziy Osiyo manfaatlarini xalqaro maydonda muvaffaqiyatli ilgari surishning muhim sharti ekanligi ta’kidlandi.   Bundan tashqari, ko‘rsatuv ishtirokchilari mintaqa davlatlarining Markaziy Osiyoning global siyosat va iqtisodiyotdagi mavqeini mustahkamlashga qaratilgan strategik maqsadlariga e’tibor qaratdilar. Muhokamada mahalliy aholi farovonligini oshirish, barqaror rivojlanishni ta’minlash va yoshlar uchun yangi imkoniyatlar yaratish masalalari alohida o‘rin egalladi. Shu nuqtai nazardan, mutaxassislar savdo, transport, energetika, ekologiya va madaniy-gumanitar almashinuv sohalarida sa’y-harakatlarni muvofiqlashtirish muhimligini ta’kidladilar.   Nargiza Umarovaning chiqishi muhokamaga sezilarli hissa qo‘shdi: u faqatgina o‘zaro tushunishni chuqurlashtirish, jamiyatlar o‘rtasidagi aloqalarni kengaytirish va qo‘shma tashabbuslarni amalga oshirish orqali Markaziy Osiyo mamlakatlari mintaqani barqarorlik, farovonlik va innovatsiyalar makoniga aylantira olishini alohida ta’kidladi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Afg‘oniston va Janubiy Osiyoni o‘rganish markazi katta ilmiy xodimi Islomxon Gafarov London va Vashingtonda joylashgan mustaqil yangiliklar kanali – Afg‘oniston xalqaro televideniyesiga (AITV) intervyu berdi. Gafarov o‘z chiqishida Tolibon hukmronligi davrida Afg‘onistonning Markaziy Osiyo bilan munosabatlari rivojlanishini tahlil qildi.   Doktor Gafarov ta’kidlashicha, toliblar Markaziy Osiyoga nisbatan yondashuvini sezilarli darajada o‘zgartirib, yanada pragmatik pozitsiyani egallagan va korrupsiyaga qarshi choralarga e’tibor qaratgan. Bu, uning fikricha, chuqurroq mintaqaviy hamkorlik uchun imkoniyat yaratdi.   U O‘zbekistonning Afg‘oniston masalasini xalqaro kun tartibida saqlab qolishga qaratilgan faol siyosatini qayd etdi. Afg‘oniston O‘zbekistonning Gvadar va Karachi kabi Janubiy Osiyo portlariga chiqishi uchun asosiy tranzit davlat bo‘lib qolmoqda. 2010-yildan beri Toshkent Markaziy va Janubiy Osiyoni bog‘lashi hamda Afg‘onistonning iqtisodiy tiklanishiga hissa qo‘shishi kutilayotgan Transafg‘on temir yo‘li (Termiz-Mozori Sharif-Qobul-Peshovar) qurilishining asosiy tarafdori hisoblanadi.   Mutaxassis, shuningdek, Qozog‘istonning yaqinda “Tolibon”ni terroristik tashkilotlar ro‘yxatidan chiqarish to‘g‘risidagi qarorini ham ta’kidladi – bu yaqin hamkorlikka yordam beradigan qadamdir. Hozirda Qozog‘istonning Afg‘oniston siyosatini bosh vazir o‘rinbosari Serik Jumangarin boshqarmoqda. Ostonaning yondashuvi ikki asosiy omil bilan belgilanadi: Qozog‘istonning oziq-ovqat ta’minotchisi sifatidagi o‘sib borayotgan roli – 2023-yilda Afg‘onistonga qariyb 0,5 million tonna bug‘doy eksport qilinadi – va uning Afg‘onistondan Janubiy Osiyo portlariga tranzit yo‘lak sifatida foydalanishdan manfaatdorligi. O‘tgan yili ikki tomonlama savdo hajmi 1 milliard dollarga yetdi va bu ko‘rsatkichni uch barobar oshirish rejalashtirilmoqda.   Doktor Gafarovning xulosalari mintaqaviy o‘yinchilar Afg‘onistonning ichki va tashqi vaziyati o‘zgarishiga javoban o‘z siyosatlarini qanday qayta shakllantirayotganini yoritib beradi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Maqola muallifi, IXTI Iqtisodiy diplomatiya markazi rahbari, professor Ibragim Mavlanov “Pravda Vostoka” gazetasining 73-sonida Yevropa Ittifoqi mamlakatlari iqtisodiy diplomatiyasi tajribasining O‘zbekiston uchun ahamiyati haqida so‘z yuritadi. Uning ta’kidlashicha, Yevropa davlatlari, ayniqsa, Fransiya, Italiya va Ispaniya xalqaro iqtisodiy pozitsiyalarni mustahkamlash va milliy manfaatlarni himoya qilishga qaratilgan tizimli o‘zgarishlarga erisha oldi. Ushbu yondashuvlar, muallifning fikricha, bugungi kunda iqtisodiy diplomatiyaning o‘z modelini faol qurayotgan O‘zbekiston uchun alohida ahamiyatga ega.   Maqolada Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida iqtisodiy diplomatiya davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishiga aylantirilgan 2017-yildan buyon O‘zbekiston tashqi iqtisodiy siyosatining transformatsiyasiga e’tibor qaratilgan. Professor Mavlonov Yevropaning muvaffaqiyatli tajribasini o‘rganish va moslashtirish eksport salohiyatini mustahkamlash, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va turizmni rivojlantirishga xizmat qiladi, degan xulosaga keladi. Muallifning ta’kidlashicha, uzoq muddatli istiqbolda iqtisodiy diplomatiya Yangi O‘zbekistonning barqaror rivojlanishining tizimli vositasiga aylanishi kerak.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Kun.uz nashrining “Geosiyosat” dasturida Afg‘oniston va Janubiy Osiyo tadqiqotlari markazi rahbari Hamza Boltayev va katta ilmiy xodim Islomxon Gafarov AQSh–Tolibon munosabatlari, G‘arbning Afg‘onistonga nisbatan yondashuvi va O‘zbekistonning ushbu murakkab geosiyosiy masaladagi o‘rnini muhokama qilishdi.   Hamza Boltaevning qayd etishicha, Tramp davrida AQShning Afg‘onistonga oid tashqi siyosatida strategik yo‘nalish o‘zgarmagan bo‘lsa-da, amaliyotda sezilarli taktik o‘zgarishlar kuzatilgan. “Avvalgi prezidentlar davrida AQSh va Tolibon o‘rtasida Doxa yoki boshqa shaharlar orqali muzokaralar o‘tkazilgan. Bu muzokaralarda asosan inklyuziv hukumat, inson huquqlari, ayollar va bolalar huquqlari asosiy shart sifatida ilgari surilgan edi. Tramp esa tashqi siyosatni ancha pragmatik ruhda olib borib, AQSh manfaatlarini ustuvor qo‘ya boshladi ... G‘arbning demokratik qadriyatlari ortga surilib, Аmerika endi Afg‘onistonda Pekinga qarshi strategik pozitsiyani egallashга harakat qilmoqda”, – deya ta’kidlandi.   Islomxon Gafarovning fikriga ko‘ra, “Tolibon” so‘nggi paytlarda Germaniya bilan yaqinlashuvga harakat qilmoqda. Yevropa Ittifoqi ham Tolibon bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqot qilishga ehtiyoj sezmoqda, biroq buni O‘zbekiston orqali amalga oshirish maqsadga muvofiq deb hisoblamoqda ... Prezident Mirziyoyev Afg‘onistonni mintaqaviy iqtisodiy loyihalarga jalb etish kerakligini taklif qildi. Bu taklif Yevropada ijobiy baholandi. Chunki ular xavfsizlikka faqat harbiy yo‘l bilan emas, ijtimoiy va iqtisodiy usullar orqali ham yechim izlashmoqda”. Uning ta’kidlashicha, “yumshoq kuch” bugungi kunda Yevropa uchun ustuvor strategiyaga aylangan. O‘zbekistonning Afg‘oniston masalasida ochiq va faol munosabati mamlakatni mintaqadagi muhim vositachiga aylantirmoqda.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Professor Azamat Seitov yaqinda bergan intervyusida Qirg‘iziston Prezidenti Sadir Japarovning Samarqanddagi “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammitidagi nutqining ahamiyatini ta’kidlab, uni mintaqadagi konstruktiv munosabatlarning yangi bosqichi ifodasi sifatida baholadi. Uning fikricha, Japarovning yaqin qo‘shnilar bilan hamkorlikni ustuvor deb bilishi Bishkekning Markaziy Osiyoda, ayniqsa iqlim o‘zgarishi, suv resurslari va migratsiya kabi umumiy muammolar sharoitida barqarorlik va siyosiy muvofiqlashuvni mustahkamlashga qaratilgan amaliy yo‘nalishidan dalolat beradi.   Professor, shuningdek, mintaqaviy aloqalarni mustahkamlash chuqur iqtisodiy integratsiyaga va investitsiyaviy jozibadorlikni oshirishga yo‘l ochishini ta’kidladi. U butun mintaqa manfaatlarini hisobga olgan holda tashqi hamkorlar, xususan, Yevropa Ittifoqi bilan aloqalar o‘rnatish muhimligiga alohida e’tibor qaratdi. Uning fikricha, Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlarni kuchaytirish Markaziy Osiyoda yangi iqtisodiy va siyosiy yo‘nalishlarni rivojlantirish uchun turtki bo‘lishi mumkin.   Intervyuni KABAR.kg saytida o‘qing   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.