IXTI yetakchi ilmiy xodimi Fazliddin Djamalovning Qalampir.uz tahririyati uchun sharh-intervyusi imzolangan strategik sheriklik to‘g‘risidagi bitim doirasida O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi munosabatlar rivojiga bag‘ishlangan. Ekspert ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik aloqalar taraqqiyotini, 1992-yilda Fransiya tomonidan O‘zbekiston mustaqilligining tan olinishi va diplomatik munosabatlarning o‘rnatilishidan boshlab, hamkorlik strategik tus olayotgan hozirgi bosqichgacha batafsil tahlil qiladi. Djamalov ta’kidlashicha, Fransiya bilan strategik sheriklik O‘zbekiston uchun Yevropa Ittifoqi bilan aloqalarni mustahkamlash imkoniyatlarini ochadi va “Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo” sammiti arafasida ushbu bitimning imzolanishi O‘zbekistonning ko‘p qirrali tashqi siyosatga intilishini aks ettiradi.   Bundan tashqari, u hamkorlikning iqtisodiy jihatlariga e’tibor qaratib, Yevropaning yetakchi iqtisodiyotlaridan biri bo‘lgan Fransiya O‘zbekistonning tabiiy boyliklariga, ayniqsa uran yetkazib berishga qiziqish bildirayotganini ta’kidlaydi. Shavkat Mirziyoyevning Parijga tashrifi davomida 6,5 milliard yevrolik kelishuvlar imzolangani ikki tomonning iqtisodiy va investitsion loyihalarni rivojlantirish borasidagi niyatlari jiddiyligini ko‘rsatadi. Ekspert, shuningdek, Fransiya O‘zbekistonni Rossiyaga energetik qaramlikni kamaytirish uchun istiqbolli hamkor sifatida ko‘rayotganini, bu esa hamkorlikni ikki davlat uchun ham manfaatli qilishini qayd etadi. Bu borada O‘zbekiston energetika sohasini, ayniqsa, qayta tiklanuvchi energiya manbalari yo‘nalishini modernizatsiya qilishga salmoqli hissa qo‘shishi mumkin bo‘lgan fransuz kompaniyalari alohida ahamiyat kasb etadi. Shunday qilib, Fazliddin Djamalovning fikricha, O‘zbekiston-Fransiya hamkorligini chuqurlashtirish nafaqat iqtisodiy, balki strategik ahamiyatga ega bo‘lib, O‘zbekistonning Yevropa bilan o‘zaro hamkorligining yangi shaklini belgilab beradi.   Qalampir.uz saytida o‘qing   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Karnegi jamg‘armasi tomonidan tashkil etilgan virtual munozara Xitoyning Markaziy Osiyodagi rolining murakkab jihatlariga bag‘ishlandi va G‘arbda keng tarqalgan Pekin o‘z ta’sirini bema’ni ravishda o‘tkazayotgani haqidagi qarashni inkor etdi. So‘zga chiqqanlar orasida norezident ilmiy xodim Odil Gafarov ham bo‘lib, ular Xitoy mintaqada shubhasiz katta iqtisodiy va strategik kuchga ega bo‘lsa-da, uning ishtiroki ko‘pincha majburlovchi emas, balki moslashuvchan xususiyatga ega ekanligini ta’kidladilar. Ular mahalliy ishtirokchilar – xoh hukumatlar, biznes yoki jamoat guruhlari bo‘lsin – o‘zlarining rivojlanish va siyosiy ehtiyojlariga mos keladigan foyda olish uchun Pekin manfaatlaridan foydalanib, Xitoy bilan hamkorlik shartlarini faol shakllantirmoqda, deb ta’kidladilar. Bu jarayon, ekspertlar ta’kidlaganidek, Markaziy Osiyo davlatlari ma’lum darajada mustaqillikni saqlab qolish va shu bilan birga iqtisodiy imkoniyatlardan imkon qadar foydalanish uchun Xitoy bilan munosabatlarini mohirona boshqaradigan bir tomonlama majburlash emas, balki o‘zaro dinamik aloqani ko‘rsatadi.   Muhokama ishtirokchilari, shuningdek, ushbu munosabatlarni boshqarish uchun Xitoy va uning Markaziy Osiyodagi hamkorlari qo‘llayotgan strategiyalarning nozik jihatlarini ko‘rib chiqdilar. Ularning ta’kidlashicha, Pekin “Bir makon, bir yo‘l” kabi tashabbuslar doirasida barqarorlik va iqtisodiy kengayishni ustuvor qo‘ysa-da, u ko‘pincha sarmoyalarni joylashtirish, infratuzilma loyihalarini amalga oshirish yoki diplomatik munosabatlarda mahalliy afzalliklarni hisobga oladi. Ma’ruzachilar Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekistonning Xitoyga turlicha munosabatda ekanliklarini, iqtisodiy bog‘liqlik va strategik xilma-xillik o‘rtasida muvozanat saqlashga intilayotganini ta’kidladilar. Ular bu mamlakatlar Xitoy ta’sirining sust qabul qiluvchilari bo‘lish o‘rniga, faol muzokara olib borayotgani va o‘z munosabatlarini qayta qurmoqda ekanini, shu bilan G‘arb tahlillarida ko‘pincha e’tibordan chetda qoladigan mustaqillik darajasini namoyish etayotganini ta’kidladilar.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

“O‘zbekiston 24” telekanalining “Xalqaro nigoh” ko‘rsatuvining so‘nggi sonida IXTI yetakchi ilmiy xodimi Fazliddin Djamalov Donald Trampning qayta saylanganidan so‘ng AQSH Kongressiga qilgan birinchi murojaatini chuqur tahlil qildi. Mutaxassis Amerika rahbarining nutqida uning ma’muriyati siyosatining asosiy yo‘nalishlarini aks ettiruvchi bir necha muhim jihatlarni ta’kidlab o‘tdi.   Jumladan, u AQSH prezidenti iqtisodiy himoyachilik yo‘nalishini davom ettirayotganini, buning isboti sifatida Xitoy, Kanada va boshqa mamlakatlarga qarshi e’lon qilingan bojxona choralarini keltirdi. Djamalovning fikricha, bunday qadamlar savdo ziddiyatlarini kuchaytirishi va xalqaro maydonda yangi to‘qnashuvlarga sabab bo‘lishi mumkin. Shuningdek, u Trampning “saylanmagan byurokratiya”ga qarshi kurash va hukumat tuzilmalarini keng ko‘lamda qisqartirish haqidagi bayonotlariga alohida e’tibor qaratdi.   Tahlilda Trampning davlat xarajatlari sohasidagi siyosati alohida o‘rin egalladi. Djamalov ta’kidlashicha, Amerika prezidenti o‘zini korrupsiyaga qarshi kurashuvchi sifatida ko‘rsatishga uringan va firibgarlik sxemalariga misollar keltirgan, jumladan, Tramp maqsadga muvofiq emas deb hisoblagan chet eldagi dasturlarni moliyalashtirishni tilga olgan. Biroq, mutaxassisning fikricha, bunday bayonotlar ochiq-oydin populistik xususiyatga ega bo‘lib, hatto respublikachilarning o‘zlari tomonidan ham tanqidga uchramoqda.   Uning nutqida migratsiya masalasi markaziy o‘rinni egalladi. Tramp Meksika bilan chegarada devor qurilishini qayta boshlash, shuningdek, AQShga noqonuniy migratsiyaga qarshi choralarni kuchaytirish haqida qat’iy bayonot berdi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo’lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

IXTI Barqaror rivojlanish markazi ilmiy xodimi Odilbek Manabov TED Talks’dagi ma’ruzasida global savdoning eng kam e’tibor qaratilgan jihatlaridan biri haqida so‘z yuritadi. Suv tanqisligi ko‘plab mamlakatlar uchun tobora kuchayib borayotgan muammo bo‘lsa-da, ko‘pchilik o‘zlarining cheklangan suv zaxiralarini qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, to‘qimachilik va hatto oltin kabi foydali qazilmalar orqali bilvosita eksport qilayotganlarini anglamaydilar.   Ma’ruzachi ishonchli ma’lumotlar, hayratlanarli ziddiyatlar va hayotiy misollar yordamida suvni ko‘p talab qiladigan sanoat tarmoqlarining yashirin mexanizmlarini ochib beradi. U suv tanqisligi bilan kurashayotgan mamlakatlar, jumladan, O‘zbekiston ham qisqa muddatli iqtisodiy manfaat evaziga o‘zining eng muhim resursini bilmagan holda sarflayotganini ko‘rsatadi. Uning ta’kidlashicha, ziddiyat shundaki, suv tanqisligini boshdan kechirayotgan mamlakatlar paxta kabi suvni ko‘p talab qiladigan ekinlarning yirik eksportchilari hisoblanadi, vaholanki, bu ekinlarni yetishtirish uchun har kilogrammiga minglab litr suv sarflanadi.   Biroq, bu ma’ruza shunchaki muammoni fosh etish emas, balki harakatga da’vatdir. Quduq qurib qolmasidan oldin, savdoning haqiqiy qiymatini qayta ko‘rib chiqish vaqti keldi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

“O‘zbekiston 24” telekanalining “Xalqaro nigoh” dasturining navbatdagi sonida Fazliddin Djamalov Rossiya va AQSH tashqi ishlar vazirliklari rahbarlarining yaqinda Ar-Riyodda bo‘lib o‘tgan uchrashuvini tahlil qilib, uning global geosiyosiy keskinlik sharoitidagi ahamiyatini ta’kidladi. Uning fikricha, Sergey Lavrov va Marko Rubio o‘rtasidagi muzokaralar har ikki tomonning pragmatik yondashuvidan dalolat beradi. Vashington va Moskvaning ustuvor yo‘nalishlarini aks ettiruvchi Ukrainadagi mojaroni hal etish, Yaqin Sharq inqirozi va strategik barqarorlik masalalari muhokamaning asosiy mavzulariga aylandi.   Ekspertning fikricha, ushbu muzokaralarning Markaziy Osiyoga ta’siri mintaqa mamlakatlarining jahon kuch markazlari o‘rtasidagi manyovrlarini davom ettirishida namoyon bo‘lmoqda. Shu bilan birga, AQShning mintaqadagi diplomatik faolligining ortishi, shuningdek, Rossiyaning iqtisodiy tashabbuslar orqali o‘z ta’sirini kuchaytirishga bo‘lgan intilishi mintaqa mamlakatlari uchun ham muammolar, ham yangi imkoniyatlar yaratmoqda.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Penn Today maqolasida Pensilvaniya universiteti bitiruvchi talabasi Aleksandr Shrayer va uning O‘zbekistonning jahon geosiyosatidagi o‘zgarayotgan rolini o‘rganish bo‘yicha olib borgan tadqiqoti haqida so‘z yuritiladi. Shrayer Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar institutining (IXTI) norezident ilmiy xodimi hisoblanadi. Uning ilmiy qiziqishlari xalqaro munosabatlar, texnologik raqobat va iqtisodiyotni qamrab oladi, Markaziy Osiyoning ko‘p qirrali tashqi siyosatiga alohida e’tibor qaratadi. Maqolada ta’kidlanishicha, uning ilmiy qiziqishlari afg‘onistonlik tengdoshlari bilan bo‘lgan dastlabki muloqotlar va 2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi natijasidagi geosiyosiy o‘zgarishlar ta’sirida shakllangan. Uning “Ipak yo‘li ruhining qayta tiklanishi va Markaziy Osiyo diplomatiyasining yangi davri” mavzusidagi bitiruv ishi O‘zbekistonning o‘zgarayotgan dunyo tartibida, ayniqsa AQSH, Xitoy va Rossiya kabi yirik davlatlar o‘rtasidagi munosabatlarni muvozanatlashtirish masalasida o‘z o‘rnini qanday belgilayotganini o‘rganishga bag‘ishlangan.   IXTI Shrayerning Markaziy Osiyoni chuqur o‘rganishga bo‘lgan sadoqatini yuqori baholaydi va uning ishini mintaqadagi strategik jarayonlarni tushunishga qo‘shgan qimmatli hissa sifatida e’tirof etadi. O‘zbekistonga yozgi ilmiy safari davomida Shrayer mamlakat tashqi siyosatining dinamikasi haqida bevosita tasavvurga ega bo‘lish maqsadida keng doiradagi mutaxassislar bilan suhbatlar o‘tkazdi. Uning tadqiqoti olimlarning Markaziy Osiyoning xalqaro ishlardagi roliga bo‘lgan qiziqishi ortib borayotganini aks ettiradi, ayniqsa mintaqa mamlakatlari murakkab geosiyosiy bosimni yengib o‘tib, o‘z mustaqilligini mustahkamlashga intilayotgan bir sharoitda.   Penn Today'da batafsil o‘qing