Buyuk Britaniya siyosati 2025-yil boshidan o‘zgaruvchan global tuzilma fonida strategik ustuvorliklarni qayta ko‘rib chiqish bosqichiga kirdi. E’tibor diqqatida — Yevropa Ittifoqi bilan mudofaa va savdo-iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash turibdi. Bu nafaqat Brexit’dan keyingi munosabatlarning “qayta tiklanishini” anglatadi, balki Vashington bilan aloqalarni uzmasdan, Britaniya tashqi siyosatining Yevropa yo‘nalishi mustaqilligini kuchaytirish uchun nozik diplomatik harakatdir.

 

Bu yerda yetakchi tendensiya mudofaa sohasidagi hamkorlikning ustuvorligi bo‘lib, u aslida keng qamrovli siyosiy va iqtisodiy yaqinlashuvga kirish nuqtasiga aylanmoqda. Ukrainani qo‘llab-quvvatlash, qo‘shma mudofaa texnologiyalarini rivojlantirish va Britaniya harbiy-sanoat majmuasining Yevropa Ittifoqining yangi mudofaa jamg‘armasi (150 milliard yevro) mexanizmlarida ishtiroki transatlantik xavfsizlik tizimining tobora parchalanishiga moslashish zarurati tufayli amaliy tanlovdir. Ayniqsa, AQSH kafolatlarining zaiflashuvi va global iqtisodiyotning beqarorligi sharoitida aynan xavfsizlik keyingi integratsiya qadamlari uchun poydevor bo‘lmoqda.

 

Londonning “qo‘shma qadriyatlar” haqidagi bayonoti ramziy ahamiyatga ega bo‘lib, Tramp haqida to‘g‘ridan-to‘g‘ri gapirmasa-da, aslida uning xalqaro masalalarga yondashuvi — bir tomonlamalik, bojxona himoyachiligi va iqlim bo‘yicha majburiyatlardan chetga chiqishiga zid qo‘yilmoqda. Buyuk Britaniya Ukrainani xalqaro tan olingan chegaralari doirasida qo‘llab-quvvatlash, global savdo tizimini himoya qilish va Parij kelishuvini amalga oshirishda Yevropa Ittifoqi bilan hamjihatlikda harakat qilish niyatini ko‘rsatmoqda. Shu bilan u xalqaro tartibotning barqarorligiga intilish va ko‘p tomonlama hamkorlik ustuvor vazifa bo‘lib qolayotgani haqida aniq signal bermoqda.

 

Biroq, Bryussel bilan bunday faol yaqinlashuv ichki va tashqi siyosiy muammolarni keltirib chiqarmoqda. Birinchidan, agar kelajakdagi Tramp ma’muriyati yana qat’iy savdo siyosatiga e’tibor qaratsa, Vashingtonning noroziligini qo‘zg‘atish xavfi mavjud. Ikkinchidan, Britaniya isteblishmenti davlatning fermerlari, sanoatchilari va qat’iy suverenitet tarafdorlari manfaatlari o‘rtasida muvozanatni saqlashi kerak, bu esa Yevropa Ittifoqi bilan chuqur me’yoriy integratsiya imkoniyatlarini cheklaydi. Londonning oziq-ovqat va avtomobil sanoati standartlarini pasaytirishni istamasligini aniq aytgani, AQShdan yengilliklar olishga intilgan holda, o‘ta muhim sohalarda mustaqillikni saqlab qolishga harakat qilayotganini ko‘rsatadi.

 

Buyuk Britaniya holatining murakkabligi yana shundaki, mamlakat aslida ikki raqobatdosh iqtisodiy-siyosiy markaz — Yevropa Ittifoqi va AQSH o‘rtasida ko‘prik vazifasini bajarmoqda. Bu Londonga vositachilik qilish va xalqaro maydonda o‘z rolini mustahkamlash uchun ma’lum imkoniyatlar beradi, ammo strategik izchillik va diplomatik egiluvchanlikni talab etadi. Agar Starmer hukumati “mudofaa hamkorligi – iqtisodiy muloqot – iqlim birdamligi” uyg‘unligini amalga oshira olsa, bu yangi turdagi “Yevropa plyus” munosabatlari modeliga aylanishi mumkin — a’zoliksiz, ammo asosiy sohalarda chuqur hamkorlik bilan.

 

Xulosa qilib aytganda, Buyuk Britaniya va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi munosabatlarning hozirgi qayta tiklanishi shunchaki taktik tanlov emas, balki xalqaro munosabatlar tizimidagi o‘zgarishlarga javobdir. AQShning global yetakchiligi zaiflashayotgan va Sharqiy Yevropada beqarorlik kuchayib borayotgan bir sharoitda aynan qadriyatlar, xavfsizlik va pragmatizmga asoslangan mintaqaviy ittifoqlar barqarorlik nuqtalariga aylanmoqda. Yevropa Ittifoqi bilan og‘riqli ajralishni boshdan kechirgan Buyuk Britaniya, agar o‘z siyosatining transatlantik va qit’aviy o‘lchovlari o‘rtasidagi muvozanatni saqlab qolsa, yana Yevropa barqarorligining tayanch ustunlaridan biriga aylanishi mumkin.

 

* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.