Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti (JIDU) PhD tadqiqotchisi Saodat Umarovaning ushbu siyosiy tahlilida Yevropa Ittifoqi bilan iqtisodiy va energetika sohasidagi hamkorlikning O‘zbekiston tashqi siyosatida shakllanayotgan “G‘arb yo‘nalishi”ning asosiy ko‘rinishiga aylanganini o‘rganadi. Geosiyosiy raqobatning kuchayishi va Markaziy Osiyoning turli sheriklar izlashi fonida, tadqiqot O‘zbekiston-Yevropa Ittifoqi munosabatlarini keng mintaqaviy jarayonlar doirasida ko‘rib chiqadi. Bu Toshkentning Yevropaga nafaqat bozor, balki islohotlar, modernizatsiya va aloqalarni rivojlantirish bo‘yicha strategik hamkor sifatida qarayotganini ko‘rsatadi.

Tahlil dastlab 1999-yildagi Sheriklik va hamkorlik bitimidan 2025-yilda imzolangan yangi Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik bitimigacha (KSHB) bo‘lgan rivojlanishni kuzatib boradi. Bu munosabatlarni yanada institutsionallashgan va strategik darajaga ko‘taradi. KSHB va O‘zbekistonning 2021-yilda Yevropa Ittifoqining GSP+ tizimiga qo‘shilishi ikki tomonlama aloqalarning huquqiy va iqtisodiy asoslarini qayta shakllantirganini, savdo o‘sishini tezlashtirganini va o‘zbek eksportining bozorga kirishini yaxshilaganini ta’kidlaydi. Savdo imtiyozlari va me’yoriy uyg‘unlashtirish iqtisodiy manfaatlarni boshqaruv, mehnat huquqlari va qonun ustuvorligi sohasidagi yutuqlar bilan bog‘lab, ham imkoniyatlar, ham majburiyatlar yaratishiga alohida e’tibor qaratiladi.

Tahlilning asosiy qismi hamkorlikning kelajak me’morchiligini belgilaydigan strategik sohalarga bag‘ishlangan: energetika, yashil o‘tish, muhim xomashyo va raqamli aloqa. Yevropa investitsiyalari va texnologiyalari O‘zbekistonning qayta tiklanadigan energiya manbalari va yashil vodorod sohasidagi intilishlarini qo‘llab-quvvatlashi, muhim minerallar va infratuzilma loyihalari bo‘yicha hamkorlik esa O‘zbekistonning global ta’minot zanjirlarining yuqori qo‘shilgan qiymatli bo‘g‘inlariga kirishi uchun yo‘l ochishi ko‘rsatilgan. Shuningdek, Yevropa Ittifoqi qo‘llab-quvvatlayotgan raqamlashtirish, kiberxavfsizlik va elektron boshqaruv sohasidagi tashabbuslar O‘zbekistonning mintaqaviy raqamli va logistika markaziga aylanish istagini mustahkamlamoqda.

Yakuniy qismda muallif ikki tomonlama kun tartibini Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi aloqalarni rivojlantirish strategiyalari va "Global Gateway" investitsiyalari doirasida ko‘rib chiqib, potensial foyda va tizimli qiyinchiliklar ko‘lamini ta’kidlaydi. U O‘zbekistondagi islohotlarni izchil davom ettirish, Yevropa Ittifoqining moliyaviy majburiyatlarini ishonchli bajarish va Rossiya, Xitoy hamda boshqa tashqi kuchlar bilan ehtiyotkorona geosiyosiy muvozanatni saqlash zarurligini ta’kidlaydi. Umuman olganda, tahlilda O‘zbekiston-Yevropa Ittifoqi hamkorligi O‘zbekistonning ko‘p yo‘nalishli diplomatiyasining yorqin namunasi sifatida taqdim etilgan: agar har ikki tomon kutilmalarni boshqara olsa va uzoq muddatli siyosiy hamda iqtisodiy majburiyatlarni saqlab qolsa, bu G‘arbga yo‘naltirilgan istiqbolli yo‘nalish mamlakatning barqarorligi va modernizatsiyasini mustahkamlashi mumkin.

* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.