Azamat Seitov Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi davlat rahbarlarining Dushanbedagi sammiti arafasida Gazeta.uz nashriga sharh berdi. Uning baholash markazida MDH tashkil etilganidan so‘ng o‘ttiz yil o‘tgach, uning hozirgi roli va birlashma rivojlanishining ehtimoliy yo‘nalishlari turadi.
Mutaxassisning ta’kidlashicha, MDH “mavjudligining ma’nosi” haqidagi savolning qo‘yilishi chuqur muammoni aks ettiradi: so‘nggi yillarda tashkilotning amaliy faolligi pasayib, o‘zaro aloqalarning bir qismi boshqa formatlar, xususan, SHHTga o‘tdi. MDHda qarorlarning institutsional “zichligi” ham kamaydi – sammitlar hujjatlari asosan tavsiya xususiyatiga ega bo‘lib, bu ko‘p tomonlama kun tartibi imkoniyatlarini cheklaydi.
Shu bilan birga, Seitov ta’kidlaydiki, MDH postsovet hududidagi bir qator davlatlar uchun, ayniqsa, xalqaro beqarorlik kuchaygan sharoitda, zarur muloqot maydoni bo‘lib qolmoqda. Uning fikricha, tashkilot mavjudligining ma’nosi endi avvalgi aloqalarni tiklash emas, balki amaliy yo‘naltirilgan muloqotni yo‘lga qo‘yish va aniq mintaqaviy tashabbuslarni ishga tushirishdir. Bu o‘rinda gap transport-logistika aloqalarini mustahkamlash, bozorlarni diversifikatsiya qilish, madaniy-gumanitar almashinuvni kengaytirish va zamonaviy tahdidlarga bardoshlilikni oshirishga qaratilgan loyihalar haqida bormoqda.
Sharhning asosiy g‘oyasi – MDHning sinergiya salohiyati yuqori bo‘lgan yo‘nalishlarga e’tibor qaratish orqali “yangi o‘rin”ni egallash zarurati. Amaliy yechim sifatida mutaxassis “modulli dasturlar”ga o‘tishni taklif qiladi. Bunda mamlakatlar o‘z milliy manfaatlari va resurs imkoniyatlariga mos keladigan loyihalarga tanlab qo‘shilishlari mumkin bo‘ladi. Bunday yondashuv, Seitovning fikricha, tuzilmaning moslashuvchanligini saqlab qolish va hamkorlik samaradorligini oshirish imkonini beradi.
Bugungi kunda ko‘p jihatdan iqtisodiy sohada yotgan O‘zbekiston manfaatlariga alohida e’tibor qaratilgan. MDH mexanizmlari orqali raqamli hamkorlik, standartlarni uyg‘unlashtirish, qo‘shma amaliy loyihalar va eng yaxshi boshqaruv tajribalarini almashish bo‘yicha tashabbuslarni ilgari surish mumkin. Hamdo‘stlikni qayta shakllantirish va o‘lchanadigan natijalarga e’tibor qaratish sharti bilan u o‘rta muddatli istiqbolda yanada tor yo‘naltirilgan va samarali amaliy mintaqaviy hamkorlik platformasiga aylanishi mumkin.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
